Als je reageert zonder na te denken

Heb jij dat ook wel eens, dat je zonder goed na te denken heel snel reageert op wat je partner zegt, met een emotie als boosheid, verontwaardiging of verdriet?

Dit is reactief communiceren en dit doen we vaak als we getriggerd raken. Het zijn emotionele reacties die niet altijd even passend en helpend zijn.

Waar komt reactieve communicatie vandaan?

Er zijn een paar verklaringen voor dit impulsieve gedrag:

Oude gewoontes: Soms triggeren de woorden van je partner oude herinneringen of gevoelens, alhoewel je je hier meestal niet eens bewust van bent. Je brein herkent het alsof het een oude film is die zich weer afspeelt in je hoofd en reageert op basis van dat oude verhaal. Reactieve reacties komen vaak voort uit ervaringen uit je kindertijd of eerdere relaties. Deze ervaringen kunnen diepe emotionele sporen achterlaten en bepalen hoe je in het hier-en-nu reageert. Ooit was je reactie zinvol en nuttig, vaak uit zelfbescherming, maar nu is het minder handig om op dezelfde manier te reageren. Je bent eigenlijk met één been in het verleden blijven staan.

Voorbeeld: Stel je voor dat je als kind vaak kritiek kreeg van je ouders wanneer je hielp met huishoudelijke taken. Nu, als je partner vriendelijk vraagt of je de tafel wilt dekken, irriteert dit je en reageer je misschien defensief of afwijzend, ook al is de situatie heel anders.

Druk en moe: Als je gestrest of moe bent, is je lontje vaak korter. Je hebt minder geduld, en dat kan zorgen voor scherpe reacties. Wanneer je moe of gestrest bent, heeft je brein minder energie om na te denken voordat je reageert. Je lichaam is in een 'vecht-of-vlucht'-modus, wat betekent dat het klaar is om snel te reageren op bedreigingen. Dit kan leiden tot snellere, meer emotionele reacties op normale situaties.

Voorbeeld: Na een lange, stressvolle dag op het werk krijg je een berichtje van je partner met de vraag wanneer je thuis komt. Je reageert geïrriteerd en scherp omdat je je overweldigd voelt, niet omdat je partner iets verkeerd doet.

Automatische piloot: Veel mensen hebben nooit echt geleerd hoe ze rustig en duidelijk kunnen communiceren. Zonder die vaardigheden val je automatisch terug op je standaard reacties, zonder erbij na te denken.

Voorbeeld: Je partner stelt voor om wat meer te sparen. Jij voelt dit als een aanval op hoe jij geld uitgeeft en je schiet in de verdediging. Het kan zijn dat je onbewust financiële gesprekken associeert met ruzie en conflict. Dit komt misschien omdat je ouders vaak ruzie maakten over geld, en je hebt geleerd dat dit de 'normale' manier is om over dit onderwerp te communiceren.

Zo ben ik nu eenmaal?

Ja, je bent wie je bent omdat je gevormd bent door alles wat je hebt meegemaakt en geleerd. Maar dit wil niet zeggen dat je maar als een kip zonder kop moet blijven reageren. Wij hebben het vermogen om ons bewust te worden van ons gedrag en om andere keuzes te maken hierin.

Dit is niet altijd makkelijk. Het beste dat je kunt doen is vertragen. Even een time-out nemen als je voelt dat je heftig wilt reageren. En graaf meteen even dieper in je emotie: Wat gebeurt er precies? Wat is de kern van de emotie die je voelt? En reageert je brein zo heftig omdat er een oude herinnering getriggerd wordt?

En om het helemaal af te maken: deel deze emotie en herinnering met je partner. Dit helpt jou om je gevoelens onder woorden te leren brengen én door kwetsbaar te zijn versterk je de emotionele verbinding met je partner.