jezelf zijn -dankzij de ander

Als geliefden ben je ook elkaars 'Michelangelo én ruwe rotsblok', je ‘beeldhouwt’ de ander en wordt ‘gebeeldhouwd’. Je kunt elkaar helpen om degene te worden die je graag wilt zijn, je ideale zelf.

‘In een evenwichtige relatie laten partners elkaar floreren. Dat is het mooie van de liefde: dat er tussen twee mensen een enorme kracht kan ontstaan waardoor beiden vleugels krijgen. Iemand naast je hebben die van je houdt heeft zó’n sterk effect. Je krijgt extra vertrouwen in de wereld en zin om je te ontwikkelen tot je ideale zelf.’

Hoe ontstaat die stuwende kracht dan precies? Volgens relatiepsycholoog Drigotas zijn twee psychologische mechanismen essentieel bij het Michelangelo-fenomeen: partner-affirmatie en partner-verificatie. Affirmatie wil zeggen dat we in ons gedrag laten merken dat we weten wat voor iemand onze partner graag wil zijn.

Als je partner je prijst voor je goede intenties, je meehelpt om plannen voor de toekomst duidelijk te krijgen en je complimenteert voor concrete prestaties, ga je harder aan het werk om je ideale zelf na te jagen.

Uit onderzoek van collega-psychologen bleek dat mensen met zo’n affirmerende partner binnen een halfjaar meer naar hun ideale zelf toe groeiden dan mensen uit de controlegroep. Ze vonden zichzelf vriendelijker geworden, of volwassener, of zelfverzekerder.

Dit onderzoek gaat over het mee helpen realiseren van de toekomstwensen van je partner, maar vergeet niet dat je een geliefde ook met kleine gebaren zelfverzekerder kunt maken. Wat hem of haar dan weer kan stimuleren om het beste uit zichzelf te halen. Zo kan het voor je partner bijvoorbeeld heel fijn zijn als jij weet dat hij zijn water ‘plat’ wil in plaats van met bubbels. Of dat hij de verwarming liever op 21 graden heeft dan op 20.’

Met partner-verificatie, het tweede mechanisme dat bijdraagt aan het Michelangelo-fenomeen, bedoelt onderzoeker Drigotas dat je de ander op waarde weet te schatten. Of, met andere woorden: dat je ook de aard van het ruwe rotsblok kent. Welke mogelijkheden heeft je partner, en welke gebreken? Hoe kan hij die laatste omzeilen?

Drigotas geeft als voorbeeld: ‘de partner moet niet alleen weten hoe de ander vaardigheden en eigenschappen het beste kan inzetten om zijn/haar ideale zelf te bereiken. Je moet óók weten hoe je partner zichzelf ziet en dan rekening houden met de problemen die dat kan geven. Misschien heeft je partner (nog) weinig zelfvertrouwen en moet dat (nog) groeien; dat groeit door aanmoediging. Of is het net slim de onrealistische verwachtingen een beetje temperen.’

De kunst is om de ander altijd serieus te nemen! Ook al vind je het een irrealistische droom.. als dat nou de grote wens is, dan moet je daar toch oprecht naar luisteren en steunend zijn.
Want dat is waar een relatie over gaat: dat je weet wat belangrijk is voor de ander en de ander daarin ondersteunt.’

Het Michelangelo-fenomeen kan ook helemaal achter de horizon verdwijnen. Communicatief is er dan een kink in de kabel gekomen. De partners praten niet meer echt met elkaar, zijn niet meer intiem. Het zit gevoelsmatig niet goed. En allerlei ergernissen komen op de voorgrond te staan.

Normaal gesproken onbelangrijke zaken gaan ineens enorm irriteren, zoals dat de ander neuspeutert, of regelmatig op de smartphone kijkt. Van lieverlee zijn partners dan verzeild geraakt in een ruzieachtige sfeer van aanklager en verdediger. Ze raken daardoor steeds verder van elkaar verwijderd. Ze maken elkaar zwart, leggen de schuld bij de ander, gooien al hun verwijten tegelijkertijd op tafel.’

Dan moet er eerst worden gewerkt aan een voedingsbodem – voorwaarde om het Michelangelo-fenomeen in een relatie te kunnen laten ontstaan. De basis is dat je weer de klik gaat voelen die er ooit was. Om dat te bereiken probeer ik de partners samen een succes te laten boeken.

Bijvoorbeeld: dat niet altijd die ene partner streng is tegen de kinderen als dat nodig is, maar dat ze daarin van nu af aan als team optrekken. Als dat lukt, stroomt de eerste positieve energie weer de relatie binnen. En ze net als vroeger weer gaan ervaren dat ze samen sterker staan.’

Een andere belangrijke voorwaarde om het Michelangelo-fenomeen in je relatie op gang te krijgen, is dat je open met elkaar communiceert. ‘Partners verschansen zich vaak achter een verdedigende houding. De een komt bijvoorbeeld met: “Ik wil de opleiding tot wijnconnaisseur gaan doen”. En de ander roept meteen: “Maar daar heb je toch helemaal geen tijd voor!”

Je kunt beter je eerste reactie onderdrukken en een informerende houding aannemen. Begin gewoon eens eerst rustig vragen te stellen: “Goh, wauw, hoe ben je daar op gekomen? Hoe wil je het aanpakken?” Dan ontstaat er een echt gesprek in plaats van een lastig strijd gesprek.’

Op die manier creëer je veiligheid, zegt Van de Ven. ‘Dat gevoel van veilig zijn binnen je relatie is essentieel. Alleen in een beschermde, betrokken sfeer kun je je ideale zelf in elkaar naar boven halen.’

Je hoeft het niet ingewikkeld te maken. Alleen al een klankbord zijn voor de ander kan veel betekenen. Door simpelweg geduldig naar plannen te luisteren, help je de ander meer dan je denkt.’

Door echt te luisteren naar je geliefde raak je beter op de hoogte van wat er bij de ander speelt. Beleg af en toe een ‘relatievergadering’...
‘Liefst dagelijks, al is het maar vijf minuten. Stel het alarm op je telefoon in en praat over waar je allebei mee bezig bent, kleine en grote dingen. Zo raak je gaandeweg steeds meer op de hoogte van elkaars strubbelingen en wensen voor de toekomst.’ En ondertussen haal je (vanuit echte interesse) het beste in elkaar naar boven!